Over Stichting Draailier en Doedelzak

Stichting Draailier en Doedelzak richt zich op liefhebbers van de draailier en de West-Europees continentale doedelzakken. Met liefde voor de muziek en deze instrumenten willen we zoveel mogelijk mensen laten spelen en muzikanten opleiden: Onze stichting is dan ook een onafhankelijke non-profit organisatie die -qua bestuur en ondersteuning- volledig draait op vrijwilligers.


Over onze activiteiten

Al 30 jaar organiseren we cursussen en workshops. Er zijn cursussen voor elk niveau en ook samenspel voor alle instrumenten is een vast onderdeel. Maar soms ook dans, zang, trekzak of nyckelharpa. Jaarlijks organiseren we in ieder geval de workshopdag in oktober, de zaterdagcursus (waarbij cursisten van november tot en met mei één zaterdag per maand een dag les krijgen) en een workshopweekend in april.
Voor beginnende spelers zijn er allerlei speciale instapmogelijkheden en kunnen zij een instrument huren.

Het doel van de Stichting Draailier en Doedelzak is in de statuten omschreven als “het bevorderen van draailier en doedelzak in de breedste zin”. En dat kan breed zijn. Dit omdat de instrumenten altijd een plaats hebben gehad in de Nederlandse muziekwereld en altijd een plaats verdienen!

Stichting Draailier & Doedelzak heeft dan ook met name om aandacht voor:
- de instrumenten zelf, waarbij de stichting zich met name richt op de types van het West-Europese vasteland;
- het verspreiden en levend houden van de muziek die op draailier en doedelzak gespeeld wordt. Dit kan van alles zijn: klassiek, balfolk, rock, traditionele volksmuziek, indy of modern repertoire.

Voor meer informatie over onze activiteiten, kijk op deze site ook eens bij de agenda of bij onze workshops


Over onze toekomst

In de najaarsperiode van 2013-2014 hebben we als bestuur gewerkt aan een nieuw beleidsplan voor de komende twee jaar. Dit plan helpt ons om onze activiteiten meer richting te geven. De organisatie van Draailier en Doedelzak bestaat volledig uit vrijwilligers, die deze organisatie naast hun baan of opleiding doen. Vooralsnog concentreren we ons daarom tot en met 2016 op de volgende speerpunten. Om de continuïteit van onze activiteiten te waarborgen hebben we in het beleidsplan tot slot een aantal randvoorwaarden uitgewerkt.

Educatie: een lesgevende taak
Voor deelnemers dienen leuke en uitdagende cursussen te blijven bestaan. Momenteel zijn dit in ieder geval de jaarlijkse workshopdagen in oktober, de workshopweekenden in april en de cursusreeks in Driebergen. We houden de mogelijkheid open om het aantal cursusdagen uit te breiden als er zich een interessante kans voordoet of als de huidige cursussen succesvol zijn. De stichting streeft naar een groei in het aantal deelnemers zodat cursussen rendabeler zijn, meer verschillende cursusniveaus en -onderwerpen mogelijk zijn.

PR: een taak als vertegenwoordiger
We streven naar het verspreiden en levend houden van de muziek die op onze instrumenten gespeeld wordt. Daarnaast willen we achterban blijven informeren en potentiële geïnteresseerden blijven benaderen.

Een verbindende taak
We zijn een overkoepelende organisatie dat spelers en liefhebbers van onze instrumenten met elkaar verbind. Niet alleen op muzikaal, maar ook op sociaal terrein. Hier willen we oog voor houden. Draailier & Doedelzak dient samenspelactiviteiten en de gezelligheid tijdens cursusactiviteiten te stimuleren.

Stichting Draailier en Doedelzak opereert in een dynamische sector en zodoende blijft de organisatie en dit beleidsplan natuurlijk in ontwikkeling. Want als er nieuwe kansen voordoen dan dient de mogelijkheid er te zijn om deze te faciliteren. Stichting Draailier en Doedelzak staat graag open voor nieuwe ideeën vanuit de achterban. Voor goede ideeën stelt Draailier & Doedelzak deze en andere personen de gelegenheid zich actief bezig te houden met de uitwerking en organisatie van dit idee.

Interesse in het volledige beleidsplan en visie?
>>download volledige plan


Onze instrumenten: Draailier en doedelzak

Draailier en doedelzak zijn muziekinstrumenten met een lange geschiedenis. Beiden zijn waarschijnlijk ontstaan in het Midden-Oosten: de doedelzak zo’n 2000 jaar geleden. Dankzij de Romeinen werd de doedelzak in Europa verspreid. De draailier ontstond ruim 1000 jaar geleden en kwam mogelijk via de Moorse bezetting in de Middeleeuwen in Europa terecht. Bijna elk Europees land kende zijn eigen soort draailier of doedelzak. Ze werden gebruikt in traditionele volksmuziek, maar ook in bijvoorbeeld barokmuziek. Sinds de revival die vanaf de jaren 70 van de vorige eeuw op gang kwam, vinden we draailier en doedelzak zelfs in jazz, rock, electronische muziek of in pop.

Voor meer informatie over muziek die op een draailier of doedelzak wordt gemaakt, bezoek eens de websites van muziekgroepen die te vinden zijn bij onze links


Bourdon instrumenten

Draailier en doedelzak zijn aan elkaar verwant omdat het beiden bourdoninstrumenten zijn. Een bourdon is een bastoon die constant meeklinkt bij een melodie. De bourdons zijn meestal in een kwint of een octaaf gestemd. Door de bourdons zijn de instrumenten altijd in een bepaalde toonsoort gestemd. Een draailier heeft bourdonsnaren, een doedelzak heeft bourdonpijpen. Andere bourdoninstrumenten zijn bijvoorbeeld Epinette, Hommel, Nyckelharpa of een Sitar


De Draailier

De draailier bestaat uit een klankkast waarover een aantal snaren gespannen is. De speler laat deze snaren trillen door het ronddraaien van een wiel. Afgezien van de uiterlijke vorm van de klankkast is bij de draailier in de loop der eeuwen weinig veranderd aan de werkingsprincipes. Een met hars bestreken houten wiel (bevestigd in een klankkast) wordt d.m.v. een zwengel in beweging gebracht en strijkt snaren aan, die door deze trilling gaan klinken. Sommige snaren (2 tot 4 bourdonsnaren) geven permanent dezelfde toon; op 1 of 2 andere snaren wordt de melodie gespeeld door deze snaren d.m.v. toetsen te verkorten.

De draailier (in het Frans o.a. "vielle à roue", in het Engels: "hurdy-gurdy") is dus een gestreken snaarinstrument. Onder één van de bourdonsnaren zit een klein, beweegbaar blokje hout, de zogenaamde trompetkam, dat de speler op de klankkast kan laten tikken en waarmee zo een ritmische begeleiding gemaakt kan worden. Verder wordt het instrument vaak voorzien van resonantiesnaren, die slechts bij bepaalde frequenties van de klankkast tot klinken komen. Aldus is een draailier eigenlijk een keyboard avant la lettre:In de draailier komen dus melodie, begeleiding (de bourdons) en ritme (de trompetkam)bij elkaar.
Er zijn de laatste 20 jaar ook elektro-akoestische en elektrische draailieren ontwikkeld.

Meer informatie over draailierbouwers, te koop aangeboden draailieren of huurinstrumenten is te vinden op onze instrumenten pagina


De Doedelzak

De doedelzak bestaat uit een leren zak waarin verschillende pijpen zijn bevestigd: een speelpijp en één of meerdere bourdonpijpen. De zak wordt met lucht gevuld via de mond of via een blaasbalgje onder de arm. In elke pijp zit een riet, dat door de lucht uit de zak gaat trillen. Op die manier wordt een toon geproduceerd. De speler speelt vervolgens met de vingers een melodie op de speelpijp. Door met een arm op de zak te drukken en door regelmatig bij te blazen blijft de luchtdruk in de zak op spanning en de toon constant.

Wereldwijd bestaan er zo’n 160 verschillende types doedelzak , verspreid over heel Europa, Noord-Afrika, het Nabije Oosten en India, elk met streekgebonden kenmerken. Afgezien van het klankopwekkingsprincipe dat bij alle types min of meer gelijk is, kunnen de onderlinge verschillen in klankkleur, speeltechniek, bouw, e.d. enorm zijn: de Ierse "uilleann pipes" vertonen weinig overeenkomst met de Bulgaarse "gaida" en vergeleken met de "xirimia" (Balearen) lijkt de Franse "musette de cour" van een andere wereld. Dat het grote publiek bij het horen van het woord doedelzak onmiddellijk aan Schotland denkt, is niet verwonderlijk. De Schotse regimenten van het British Empire gebruikten sinds de 17e eeuw in de militaire muziek hun eigen doedelzak (die daarom ook "warpipes" genoemd werd). Zo raakte dit instrument over de hele wereld verspreid.
De Stichting Draailier en Doedelzak houdt zich uitsluitend bezig met doedelzaktypes van het West-Europese vasteland.

Meer informatie over doedelzakbouwers, te koop aangeboden doedelzakken of huurinstrumenten is te vinden op onze instrumenten pagina

 

Stichting Draailier en Doedelzak

Voorheen maakte Stichting Draailier en Doedelzak dankbaar gebruik van subsidies. Dankzij financiële ondersteuning van het Prins Bernhard Cultuurfonds heeft de stichting in de loop der jaren een voorraad leeninstrumenten kunnen aanschaffen voor cursusdoeleinden: een prima manier voor beginners zonder eigen instrument die kennis willen maken met draailier of doedelzak. Tegenwoordig dient de Stichting zichzelf te financieren. Dit gebeurt door bij de cursussen ook een klein deel voor organisatiekosten te begroten en met behulp van donaties.

Voor contact, stuur een e-mail naar info@draailier-doedelzak.nl of naar een bestuurslid.
Kamer van Koophandel: 41089928
rekeningnummer: 57 19 16 t.n.v. Stichting Draailier en Doedelzak, Nieuwegein.
IBAN: NL44INGB0000571916
BIC: INGBNL2A


Verantwoording
De tekst op deze pagina is grotendeels overgenomen van onze folder die Stichting Draailier Doedelzak half 2011 publiceerde en deels uit het boek "Het is gewoon mijn instrument!" (door R. Schutz en R. Meeuws) die Stichting Draailier Doedelzak begin 2010 publiceerde